Pomnik ku czci Franza von Zawadzky
Franz von Zawadzky, był założycielem miasta Zawadzkie oraz huty zlokalizowanej
w mieście. Mieszkańcy w hołdzie ufundowali Cokół z popiersiem przedstawiający Franza von Zawadzky.
Pomnik usytuowany był na dawnym placu targowym w Zawadzkiem. Był to obszerny plac przy ulicy Wajdy pomiędzy nieistniejącymi dziś: kanałem młyńskim (zasypany) i młynem amerykańskim (zlikwidowany po roku 1945) naprzeciw sklepu mięsnego rzeźni oraz dzisiejszym biurowcem. Przed wojną było to centralne miejsce w Zawadzkiem w bezpośrednim sąsiedztwie huty, z dojściem do Pustek i stamtąd na Świerkle, na Klachocz, czy na dworzec kolejowy i po drodze do restauracji Foltysa (dzisiaj Dom Kultury, Bank i poczta jednocześnie). Na kamiennym postumencie widniało popiersie założyciela huty i miasta. Dziś w tym miejscu stoi dom jednorodzinny. Franz von Zawadzky urodził się 18 stycznia 1791 r. i pochodził prawdopodobnie
z Krakowa. Początkowo Franz von Zawadzky zajmował się administrowaniem dóbr hrabiowskich w Strzelcach Wielkich. Kariera zarządcy dóbr była dobrym punktem wyjścia do zajęcia się nową inwestycją hrabiego von Renarda - dużą hutą żelaza nad Małą Panwią. Kiedy tworzeniem i zarządzaniem huty zajął się hrabia Franz von Zawadzky, nie miał żadnego doświadczenia w tej dziedzinie. Długoletnia praktyka pozwoliła mu jednak zapoznać się z tajnikami wytopu żelaza do tego stopnia, że został w niej ekspertem. Pod jego przewodnictwem huta rozwijała się błyskawicznie. W 1836 r. pracowało tam 40 robotników. W 1840 - już 160. Bardzo szybko hutę i osadę zaczęto nazywać „Zawadzky" z inicjatywy samego hrabiego Renarda.
W latach 1841-1848 był Przewodniczącym Sejmu Prowincjonalnego. Znaczny majątek, jaki zyskał, pozwolił mu na zakup od hrabiego majątku w Kalinowie,
by z czasem rozszerzyć swoje włości o Jaryszów, Poniszowice, Niewiesie i Niekarnię.
Franz von Zawadzky zmarł w Strzelcach Wielkich 19 czerwca 1849 r. w wieku 58 lat. Pochowano go obok kościoła pw. św. Wawrzyńca. Kiedy cmentarz zlikwidowano, nagrobki jego i jego małżonki znalazły miejsce w murze okalającym dawną nekropolię.
W trzy lata po jego śmierci w Zawadzkiem odsłonięto pomnik z popiersiem faktycznego twórcy miejscowości. Przez ponad 100 lat upamiętniał powszechnie szanowanego człowieka. Pomnik zniszczono w 1962 r. Losy resztek obelisku nie są znane.
Na pomniku widnieje napis:
„Franz von Zawadzky, Pan na Kalinowie, Jaryszowie i Poniszowicach”’
z prawej strony pomnika: „Handel-Rolnictwo-Przemysł”,
z lewej strony pomnika: „Pełnomocnikowi hr. Renarda Franzowi
von Zawadzkiemu,
Długoletniemu szefowi jako wspomnienie Miłości-Szacunku,
Wzniesiono przez urzędników hr. Renarda w 1852 r.”
Wizualizację pomnika opracowaną przez Firmę Sledziona Graphics Andrzeja Sledziony z siedzibą w Pludrach można zobaczyć klikając w poniższy link:
Herb rodzinny: