- Gmina
- Historia gminy
Historia gminy
Pierwsze wzmianki dotyczące terenów wchodzących w skład gminy Zawadzkie pochodzą z XIV wieku.
Dotyczą one funkcjonującej na tym terenie kuźni w Żędowicach oraz parafii w Kielczy. W 1752 hrabia Norbert Colonna uruchamia w Żędowicach prymitywne piece typu dymarki. 25 lat później drewniany kościół w Kielczy ulega zniszczeniu, a na jego miejscu powstaje kościół murowany.
W 1790 roku utworzono kolonię węglarzy nazywaną Filipolis (od imienia hrabiego Filipa Colonny). Na początku XIX wieku powstaje kolonia Świerkle, a w 1824 roku kolonia Bemowskie dla robotników huty w Żędowicach. Po wybudowaniu Zakładu Zawadzkiego w 1836 roku (od nazwiska pierwszego dyrektora generalnego Franciszka von Zawadzky), powstaje następna kolonia robotnicza nazwana Zawadzkie (wcześniejsza nazwa to Moczydoły, a to ze względu na wielość bagien i stawów w okolicach płynącej nieregularnie rzeki Mała Panew). Była to dzielnica domów wybudowanych na północny-wschód od ówczesnych pieców fryszerskich. Tak więc już ponad 160 lat temu huta stała się zalążkiem przyszłego miasta przemysłowego.
W 1880 r. powstało Stare Zawadzkie - obecnie rejon ulic: Andrzeja, Księdza Wajdy, Stawowej, a w roku 1888 - Żydownia, zwana także Palestyną (ufundował ją bogaty Żyd wrocławski Izrael Pinczower, stąd nazwa). Połączenie okolicznych osad w samodzielną gminę pod nazwą Zawadzkie nastąpiło na mocy Dekretu Pruskiego z 31 maja 1897 r. Już wówczas posiadała ona szereg obiektów typowo miejskich: szkoły, szpital, aptekę, stację kolejową oraz dwa kościoły: katolicki i ewangelicki.
W czasie I wojny światowej wybudowano na terenie huty centralną kotłownię z kominem wysokim na 96 metrów, który jest najbardziej widocznym hutniczym akcentem w krajobrazie miasta.
W okresie międzywojennym powstawały kolejne zespoły mieszkalne. Z tego okresu pochodzi m.in. budynek dzisiejszego Urzędu Miejskiego w Zawadzkiem, stacji kolejowej i obecnego gimnazjum w Zawadzkiem. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku powstały zespoły mieszkalne przy dzisiejszej ul. Powstańców Śląskich i ul. Nowe Osiedle, a w latach siedemdziesiątych - hala sportowa i żłobek. W 1954 r. Zawadzkie otrzymało status osiedla.
Punktem zwrotnym rozwoju całej gminy stały się lata 1961-1965, kiedy w hucie wybudowano walcownię oraz ciągarnie rur stalowych. Prawie z całej Polski przyjeżdżali tu ludzie
do pracy. Huta rozwijała się i rozbudowywała, a wraz z nią miejscowość, która przestała już być tylko osiedlem robotniczym.
Droga od kolonii robotniczej do miasta zamknęła się datą 7 lipca 1962 roku, kiedy to na wniosek radnych Zawadzkie uzyskało prawa miejskie.
Historia w pigułce
XII / XIIIw. | narodziny Wincentego z Kielczy |
1309 | dokument pod nazwą Liber fundationis Episcopatus Vratislaviensis ("Księga Uposażeń Biskupstwa Wrocławskiego"), w której wymieniono nazwę 3 miejscowości o nazwie Kielcza: „Kelcza Scarbinu” „Kelcza Wolczhiborni” „item alia Kelcza” |
1328 | pierwsze wzmianki o przemysłowej miejscowości pod nazwą Żędowice |
1376 | dokument papieski z zapiskiem o parafii w Kielczy |
1420 | dokument w którym Żędowice wzmiankowane są jako książęca wieś niejakiego Macieja |
1447 | pierwsze wzmianki o kościele parafialnym w Kielczy zapisane w registrach Dekanatu Toszeckiego |
1524 | pierwsze wzmianki o kuźni w Żędowicach |
1752 | hrabia Norbert Colonna uruchamia w Żędowicach prymitywne piece typu dymarki |
1777 | szalejący na Śląsku orkan niszczy drewniany kościół w Kielczy |
1779 | wybudowano kościół murowany w Kielczy |
1790 | założenie koloni węglarzy nazwanej od imienia hr. Filipa Colonna, Philipolos (nazwanej przez miejscowa ludność Pustki) |
pocz.XIXw. | powstanie kolonii Świerkle |
1822 | opublikowanie pierwszej mapy geologicznej obejmującej m.in. obszar doliny Małej Panwi autorstwa Karla von Oeynhansen. Oprócz treści geologicznej mapa ta przedstawia wszystkie ówczesne zakłady hutnicze i wydobywcze. |
1824 | powstanie kolonii Bemowskie dla robotników huty w Żędowicach |
1831 | gmina Żędowice zostaje włączona do kielczańskej parafii |
1836 | hrabia Andrzej Renard rozpoczyna budowę zakładu hutniczego na lewym brzegu Małej Panwi. Budowniczym i administratorem zakładu zostaje Franciszek von Zawadzki, generalny pomocnik hr. Renarda. wybudowanie przez hrabiego Andrzeja Renarda kanału łączącego staw hutniczy w Żędowicach ze stawem w Zawadzkim. W bardzo czystej wodzie żyły wtedy szczupki, leszcze, karasie, liny, klenie, płocie, karpie, sumy, węgorze i miętusy. |
1840 | hrabia Renard otrzymuje zezwolenie rządu krajowego na nadanie nowemu zakładowi nazwy „Zawadzkywek” od nazwiska jej budowniczego |
1846 | przy parafii w Kielczy założony zostaje Związek Członków Trzeźwość |
1855 | hrabia A. Renrad sprzedaje hutę Spółce Akcyjnej Forst Hütten und Bergbaugesellschaft „Minerva” |
1856 | hrabia Andrzej Renard wybudował w Kolonii Kąty (obecnie leśnictwo Dębie) zamek myśliwski. Znajdował się on na terenie zwierzyńca (Tiergarten), który obejmował 19400 morgów powierzchni leśnej. |
1857 | ogłoszenie rządowe o zmianie nazwy z Zawadzkywerk na Zawadzkie |
1858 | uroczyste oddanie do eksploatacji Opolsko-Tarnogórskiej linii kolejowej |
1866 | w zawadczańskich lasach odstrzelono ostatniego wilka |
1869 | powstaje Towarzystwo Pożyczkowe dla Zawadzkiego i Okolicy, złożone przez Juliusza Ligonia (mistrza kowalskiego i poety ludowego) oraz Juliusza Szaflika |
1871 | huta oraz cały kapitał spółki „Minerva” przechodzi pod Zarząd Spółki Akcyjnej Oberschlesische Eisenbahnbedarf |
1874 | dla Obwodu dworskiego Zedowice, w skład którego wchodziły osady Bemowo, Filipolis, Swierkle, Klachocz, Dębia i Malepartus, utworzono Urząd Stanu Cywilnego w Żędowicach z siedzibą w Zawadzkiem |
1880 | powstaje Stare Zawadzkie(obecnie rejon ulic Andrzeja, Ks. Wajdy i Stawowej) |
1884 | przeniesienie z Żędowic do Zawadzkiego Zarządu Gminy Zbiorowej |
1887 | otwarcie pierwszej apteki |
1888 | bogaty Żyd o nazwisku Pinczower buduje osiedle dla gminy żydowskiej, które nazwano Palestyną lub Żydownią (obecnie plac targowy) |
1894 | wyświęcenie nowego kościoła ewangelickiego w Zawadzkiem |
1897 | na mocy Dekretu Pruskiego połączono okoliczne osady w samodzielną gminę wiejską Zawadzkiem |
1889 | wybudowanie kościoła w Zawadzkim |
1888-1922 | powstanie cmentarza w Kielczy, za czasów ks. Józefa Wajdy otoczono go murem z kamienia wapiennego, wystawiono kaplice ze stacjami Drogi Krzyżowej oraz wybudowano kostnicę. Sceny Męki Pańskiej umieszczone w kaplicach wykonał wrocławski artysta Hans Schlichte. |
1901 | kolonię Bemowskie nawiedza epidemia tyfusu |
1903 | całe Zawadzkie obejmuje epidemia odry i szkarlatyny katastrofa śnieżna w Zawadzkiem gmina wprowadza podatek od psów w wysokości 3 marek od jednego psa (zrezygnowano z niego w 1910 roku, a wprowadzono podatek obrotu ziemia według domami, dyskutowano również według „podatku od piwa według targu” czyli handlu, ale radni byli temu przeciwni) |
1904 | według świadectwa miejscowej ludności w oknie żędowickiej szkoły miało miejsce objawienie się Matki Boskiej |
1913 | w Żedowicach powstaje pierwsze w powiecie strzeleckim Towarzystwo Śpiewu, z którego wyłonił się chór „Cecylia” |
1916 | w Hucie oddano do użytku kotłownię z kominem o wysokości 96 metrów |
1918 | otwarcie gimnazjum w Zawadzkim w baraku obok dworca (w miejscu obecnego Kinoteatru). Höhere Knaben und Mädchenschule Zawadzki była szkołą niepełną, bez prawa przeprowadzania matury. |
1926 | Huta wchodzi w skład nowo powstałej Spółki Akcyjnej Vereinigte Oberschlesische Huttenwerke A.G. |
1936 | zmiana nazwy miejscowości Zawadzkie na Andreashütte, Huta pozostaje przy nazwie Zawadzkiwerk |
1938 | przeniesienie gimnazjum do nowego budynku przy ul. Opolskiej (obecnie budynek Publicznego Gimnazjum Nr1) |
1945 | przeniesienie z Żędowic do Zawadzkiego posterunku Milicji (mieścił się w obecnym budynku Urzędu Miejskiego) |
1947 | Gmina Rada Narodowa uchwala polskie nazwy ulic w Zawadzkiem |
1951 | oddanie budynku Technikum Hutniczego (dzisiejszy Zespół Szkół Zawodowych) |
1954 | po reformie administracji, osada podniesiona zostaje do rangi osiedla oddano do użytku budynek dzisiejszej szkoły podstawowej zarządzeniem Ministra Hutnictwa zmieniono nazwę Huty na „Huta im. gen. Karola Świerczewskiego” |
1960 | wybudowano wieżę ciśnień w Zawadzkiem |
1962 | Zawadzkie otrzymuje prawa miejskie |
1966 | ukończono budowę gmachu Liceum Ogólnokształcącego im. Mieszka I |
1972 | miasto Zawadzkie rozszerza swoje granicę o sołectwa Kielczę oraz Żędowice i tym samym staje się gminą |
1974 | na mocy zarządzenia ks. Franciszka Jopa, biskupa ordynariusza Diecezji Opolskiej Kościół w Zędowicach ustanowiony zostaje Sanktuarium Maryjnym |
1975 | oddano do użytku Halę Widowiskowo –Sportową |
1998 | podpisanie deklaracji o współpcy ze słowackim miastem Dubnica nad Vahom |
1999 | podpisanie aktu współpracy z niemieckim miastem Wahrenbrück |
2001 | VII Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Tenisie Stołowym otwarcie odrestaurowanej zabytkowej chaty z wystawą muzealną w Kielczy |
2002 | podpisanie aktu współpracy z niemieckim miastem Bockenem |
2004 | Festiwal w 750 rocznicę powstania hymnu Gaude Mater Polonia „Wincenty z Kielczy in memorian” w Kielczy |